علل سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی ماندگاری حکومت آل کیا در گیلان (1000-760)

حکومت محلی آل کیا در فاصله قرن های هشتم تا دهم هـ . ق در بخشی از گیلان موسوم به « بیه پیش » قدرت را به دست گرفت . موقعیت طبیعی گیلان و اوضاع سیاسی ایران همزمان با فروپاشی ایلخانان ، زمینه ای برای قدرت یابی آنان فراهم کرد . ساختار حکومت آنان متّکی بر مذهب شیعه و زمینداری و امور نظامی بود و فرد حاکم در آن به عنوان بالاترین مقام سیاسی و مذهبی در رأس امور قرار داشت . آنها توانستند با کنار زدن دیگر رقبای خود ، قدرت سیاسی را به شکلی مستقل در شرق سفید رود به دست گیرند و با وجود برخورد با قدرت های بزرگی مانند تیموریان ، آق قویونلو ها و صفویّه ، مانع دخالت سیاسی آنان در قلمرو خود گردند . فرمانروایان این حکومت توانستند با بهره گیری از جغرافیای طبیعی ناحیه و برخی از اقدامات سیاسی در روش حکومت داری و به کارگیری سیاست های اقتصادی و دینی ، با قدرت حکمرانی کنند . ناحیه گیلان به استناد منابع از زمان های بسیار دور به شکلی مستقل و به دور از نظارت حکومت های دیگر اداره می شد و در برخی ایّام نیز شاهد به قدرت رسیدن همزمان چندین حکومت محلی بود . با این وجود آل کیا در بین حکومت های محلی پس از اسلام ، طولانی ترین حکومت را داشته است . این پژوهش بر آن است که به عوامل ماندگاری این حکومت به مدّت دو قرن در ناحیه گیلان بپردازد . جهت نیل به این مقصود ، ابتدا به گرد آوری اطلاعات بر اساس روش کتابخانه ای پرداخته شده است . تجزیه و تحلیل اطلاعات بر اساس روش تحقیق تاریخی و متّکی بر توصیف ، تطبیق و تحلیل منابع اصلی صورت گرفته است . مشکل عمده کار پژوهش ، فقدان منابع در دوره اوّل این حکومت و همچنین فقر و ضعف سایر منابع مکتوب و فقدان یافته های باستان شناسی در ناحیه مزبور بوده است . آل کیا با پشتیبانی سادات مرعشی مازندران توانست قدرت را به دست گیرد و با بهره گیری از ابریشم ، قدرت اقتصادی حکومت خود را افزایش دهد و با از بین بردن مخالفان سیاسی و مذهبی در شرق سفید رود دو قرن حکومت کند . سر انجام حکومت صفویّه در سال 1000 هـ . ق به جهت توسعه و تحکیم قدرت سیاسی و اقتصادی خود ، بساط حکومت آنان را برچید .